Wsparcie/ELSI

Opis

Rozwój biobankowania ludzkiego materiału biologicznego dla celów badań naukowych wymaga uwzględnienia aspektów etycznych, prawnych i społecznych (w skrócie: ELSI – ethical, legal and societal issues) podejmowanych działań. Ideą działań podejmowanych w ramach ELSI jest zapewnienie wysokiej zgodności procesu biobankowania z wymogami normatywnymi w zakresie bioetyki oraz prawa krajowego i międzynarodowego, standardami dobrych praktyk w obszarze ELSI, a także budowanie zaufania społecznego do podmiotów zajmujących się biobankowaniem poprzez badania, szkolenia, konferencje i publikacje. Uwzględniając specyfikę tej działalności zespół ELSI wypracowuje, wdraża oraz aktualizuje zasady postępowania w procesie gromadzenia, przetwarzania, przechowywania i udostępniania ludzkiego materiału biologicznego z uwzględnieniem podstawowych praw i wolności uczestników badań i dawców, w tym zasad godności, poszanowania autonomii, prywatności i niedyskryminacji. Podejmuje również systematyczną refleksję nad szczegółowymi zagadnieniami związanymi z kwestiami dysponowania materiałem i danymi w kontekście praw własności, komercjalizacji, prawa do informacji i wymiany międzynarodowej. Podejmując zagadnienia o charakterze interdyscyplinarnym zespół ELSI składa się ze specjalistów z dziedziny nauk medycznych, nauk społecznych i nauk humanistycznych.

WYPRACOWANE DOKUMENTY:

  1. KODEKS POSTĘPOWANIA W SPRAWIE PRZETWARZANIA DANYCH OSOBOWYCH DLA CELÓW BADAŃ NAUKOWYCH PRZEZ BIOBANKI W POLSCE

BADANIA/RAPORTY:

  1. Raport poświęcony „Analizie psychologicznych aspektów biobankowania związanych z postawami wobec ludzkiego ciała, komórek i narządów”
  2. Raport poświęcony „Komercjalizacji wyników badań naukowych opartych o wykorzystanie ludzkiego materiału biologicznego i danych”
  3. Raport dotyczący roli komisji bioetycznych w działalności biobanków i badaniach na ludzkim materiale biologicznym
  4. Raport poświęcony statusowi filozoficzno-moralnemu ludzkiego ciała, komórek, tkanek i narządów
  5. Raport poświęcony statusowi teologiczno-moralnemu ludzkiego ciała
  6. Raport „Postawy społeczne wobec biobankowania ludzkiego materiału biologicznego”
  7. Raport „Genetyzacja społeczna w kontekście biobankowania”
  8. Raport dotyczący prawa własności do ludzkiego ciała i jego części, w tym problemu ich komercjalizacji
  9. Kodeks postępowania w sprawie przetwarzania danych osobowych dla celów badań naukowych przez biobanki w Polsce
  10. Raport ”Analiza aspektów prawnych biobankowania ludzkiego materiału biologicznego oraz działalności podmiotów biobankujących w Polsce”
  11. Raport „Dokumenty normatywne z zakresu etyki medycznej i etyki badań naukowych dotyczące biobankowania”
  12. Raport „Odpowiedzialność prawna w zakresie prowadzenia badań naukowych na ludzkim materiale biologicznym”
  13. Raport „Dyskryminacja ze względów genetycznych w różnych obszarach życia społecznego”
  14. Raport „Prawo własności do ludzkich tkanek, komórek i narządów oraz ciała ludzkiego po śmierci”
  15. Raport „Prawa autorskie do wyników badań naukowych opartych o ludzki materiał biologiczny i dane”
  16. Raport „Rola komisji bioetycznych w działalności biobanków i badaniach na ludzkim materiale biologicznym”
  17. Raport „Analiza aspektów prawnych biobankowania ludzkiego materiału biologicznego oraz działalności podmiotów biobankujących w Polsce”
  18. Ogólne rozporządzenie UE o ochronie danych (RODO) Odpowiedzi na często zadawane pytania

 

PUBLIKACJE ELSI:

Monografie:

  1. Ciało ludzkie w badaniach naukowych i praktyce medycznej: ujęcie transdyscyplinarne. [RED.] JAKUB PAWLIKOWSKI. Warszawa 2020, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, ss. XXXIX, 443, bibliogr, 978-83-200-5958-8. Dostęp: https://libra.ibuk.pl/book/222916;
  2. Biobankowanie ludzkiego materiału biologicznego dla celów badań naukowych – aspekty organizacyjne, etyczne, prawne i społeczne. [AUT.] JAKUB PAWLIKOWSKI. Lublin 2013, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, ss. 265, 978-83-62606-47-4. Dostęp: https://www.researchgate.net/publication/326113618_Biobankowanie_ludzkiego_materialu_biologicznego_dla_celow_naukowych_w_Polsce_i_w_Europie

Rozdziały w książkach i artykuły:

  1. Biobanking Across Europe Post-GDPR: A Deliberately Fragmented Landscape (w:) GDPR and Biobanking. Individual Rights, Public Interest and Research Regulation across Europe red. S.Slokenberga, O. Tzortzatou, J. Reichel, Springer 2021 open access https://link.springer.com/book/10.1007%2F978-3-030-49388-2;
  2. Civil liability for damages related to germline and embryo editing against the legal admissibility of gene editing, Palgrave Communications 25.02.2020, open access https://www.nature.com/articles/s41599-020-0399-2;
    https://dopobrania.pwn.pl/dpbr_ebook/cialo-ludzkie-w-badaniach-naukowych-medycynie-i-kulturze/
  3. Badania naukowe a RODO (w:) Ciało ludzkie w badaniach naukowych i praktyce medycznej. Ujęcie transdyscyplinarne red. J. Pawlikowski, PZWL  2020, open access https://drive.google.com/file/d/1iYqQOe-IbnPhDekeKKn77vH-WdIXGr8J/view;
  4. Normy etyczne i prawne jako element standardów jakości w biobankowaniu ludzkiego materiału biologicznego do celów naukowych (w:) Ciało ludzkie w badaniach naukowych i praktyce medycznej. Ujęcie transdyscyplinarne  red. J. Pawlikowski, PZWL  2020, open access https://drive.google.com/file/d/1iYqQOe-IbnPhDekeKKn77vH-WdIXGr8J/view;
  5. Domaradzki J, Pawlikowski J. Public Attitudes toward Biobanking of Human Biological Material for Research Purposes: A Literature Review. Int J Environ Res Public Health. 2019 Jun 21;16(12):2209. doi: 10.3390/ijerph16122209. PMID: 31234457; PMCID: PMC6617000. Dostęp: https://www.mdpi.com/1660-4601/16/12/2209
  6. Legal aspects of biobanking HBS for scientific purposes in Poland, Studia Prawnicze Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, 4/ 2019, open access http://czasopisma.inp.pan.pl/index.php/sp/article/view/1981/krekora-zajac_legal_aspects_of_biobanking_hbs_for_scientifc_purposes_in_poland_10.5281_zenodo.369491;
  7. Wtórne wykorzystanie ludzkiego materiału biologicznego dla celów badań naukowych  a art. 22 Europejskiej Konwencji Bioetycznej (w:) Prawa człowieka a wyzwania bioetyczne związane z nowymi technologiami, red. A. Białek, M. Wróblewski, Biuro RPO Warszawa 2019, open access https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Prawa%20człowieka%20a%20wyzwania%20bioetyczne%20związane%20z%20nowymi%20technologiami.pdf;
  8. The Rights of Donors to Autonomy and Privacy as the Basis for The Functioning of Biobanks in Times of Big Data, Studia Iuridica 73/2018, open access https://wuw.pl/data/include/cms/Studia_Iudridica_73_2018.pdf;
  9. Warunki dopuszczalności prowadzenia badań naukowych w biomedycynie. Biobanki: wyzwanie w czasach Big Data, Studia Iuridica 73/2018, open access https://wuw.pl/data/include/cms/Studia_Iudridica_73_2018.pdf;
  10. Zgoda na przetwarzanie danych przez biobanki dla celów naukowych, Wybrane aspekty praw człowieka a bioetyka, red. A. Białek, M. Wróblewski , Biuro RPO Warszawa 2016, open access https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Wybrane%20aspekty%20praw%20człowieka%20a%20bioetyka.pdf
  11. Ludzka próbka biologiczna wykorzystywana dla celów naukowych jako przedmiot prawa cywilnego, Studia Prawnicze Kwartalnik. Polska Akademia Nauk Instytut Nauk Prawnych 3/2015, open access http://czasopisma.inp.pan.pl/index.php/sp/article/view/577/509;

 

KONFERENCJE/MATERIAŁY:

  1. Etyczne, prawne i społeczne aspekty biobankowania ludzkiego materiału biologicznego, Lublin, 25-27 listopada 2020. 
  2. Ciało ludzkie w badaniach naukowych i praktyce medycznej, Lublin 19-20 kwietnia 2018 roku

 

DOKUMENTY PROGRAMOWE Z ZAKRESU ELSI

Dokumenty w języku polskim:

Deklaracja z Tajpej z 2016 r.:
http://www.nil.org.pl/dzialalnosc/osrodki-naczelnej-izby-lekarskiej/orodek-bioetyki/deklaracja-z-tajpej

Poradnik dla członków komisji etycznych do spraw badań naukowych z 2011 r. opublikowany przez Komitet Sterujący do  spraw  Bioetyki Rady Europy:
https://www.coe.int/t/dg3/healthbioethic/Activities/02_Biomedical_research_en/Guide/GUIDE_PL.pdf

Deklaracja Helsińska z 1964 r. z późniejszymi zmianami:
http://www.nil.org.pl/dzialalnosc/osrodki-naczelnej-izby-lekarskiej/orodek-bioetyki/deklaracja-helsinska2

Raport z Belmont:
http://www.nil.org.pl/__data/assets/pdf_file/0007/81394/raport_belmoncki_galewicz.pdf

Europejska konwencja Bioetyczna (KONWENCJA O OCHRONIE PRAW CZŁOWIEKA I GODNOŚCI ISTOTY LUDZKIEJ WOBEC ZASTOSOWAŃ BIOLOGII I MEDYCYNY: Konwencja o prawach człowieka i biomedycynie) z 1996r. (akt podpisany, ale nieratyfikowany przez Rzeczpospolitą Polską):
https://www.coe.int/t/dg3/healthbioethic/texts_and_documents/ETS164Polish.pdf

 

Dokumenty w języku angielskim:

Report: Ethics Review of European Biobank Research: Towards Mutual RECognition? (2016)
http://www.bbmri-eric.eu/wp-content/uploads/2016/07/BBMRI_LPC_B3Africa_RECMeetingVienna2016report.pdf

Report: Sharing and access to data and human biospecimens for the benefit of patients – Towards a BBMRI-ERIC Policy (2015):
http://www.bbmri-eric.eu/wp-content/uploads/2016/08/FINAL-BBMRI-Paris-2015-WORKSHOP-REPORT.pdf

BBMRI-ERIC joint comments to the Article 29 Working Party Guidelines on Consent under Regulation 2016/679
(wp259) and Transparency under Regulation 2016/679 (wp260):
http://www.bbmri-eric.eu/wp-content/uploads/WP29_consent-joint-comments_BBMRI-ERIC_as-submitted.pdf

Stanowisko w sprawie Access Policy
http://www.bbmri-eric.eu/wp-content/uploads/AoM_10_8_Access-Policy_FINAL.pdf,

Stanowisko w sprawie umów o przekazanie materiału i wzorce umów:
http://www.bbmri-eric.eu/wp-content/uploads/2016/07/LPC_MDTA_final-with-CoBRA_12-May-2016.pdf

Wróć do poprzedniej strony